در این نوشته به بررسی نشا کاهو سالادی و رسمی می پردازیم این مقاله ی ارزشمند را از نهالستان سیروس از دست ندهید.؛ به ادامه ی مطلب بروید…

 

کاهو
نام علمی کاهو Lactuca sativa L. است که متعلق به تیره کلاپرک‌ها و یا Compositeae می‌باشد. کاهو یک سبزی یک‌ساله است که از یک نوع کاهوی وحشی خاردار به نام Lactuca scariolaو یا L. serriola که هر دو بومی آسیا می‌باشند، گرفته شده است. در بین سایر علف‌های هرز این جنس، گونه‌های L. virosa و L. Canadensis می‌توانند در منشأ تولید کاهو مؤثر بوده باشند. کاهوی اولیه که انسان مصرف می‌نموده است، همانند آنچه که امروز وجود دارد، نبوده بلکه برگ‌های‌ آن از هم باز و حالت پیچ و فشردگی نداشته است. شکل کاهو که از گورهای مصریان به دست آمده، مؤید این عقیده است. رومی‌ها کاهویی را می‌کاشتند و مورد استفاده قرار می‌دادند که برگ‌های آن کاملاً پهن، بدون خار، دارای شیرابه یا لاتکس کم، حالت پیچ نداشته و نسبت به زود گل کردن مقاوم بوده است.

 

کاهو پیچ معمولی
نام علمی این کاهو Lactuca sativa L. var. longifolia می‌باشد. این نوع کاهو ایستاده است و شاید ارتفاع بوته آن ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر برسد. برگ‌های بیرونی آن نرم و سبز هستند، ولی برگ‌های داخلی آن سبز مایل به سفید بوده که بسیار ترد و شکننده می‌باشند. می‌توان گفت تردی و شکنندگی این نوع کاهو از نوع اول بیشتر است. این نوع کاهو در ایران موارد استفاده زیاد دارد و بیشتر کاهوهای در حال کشت از این قسم می‌باشند.

 

کاهو برگ
نام گیاه‌شناسی این نوع کاهو Lactuca sativa L. var. crispa می‌باشد. بر خلاف کاهوی پیچ معمولی، برگ‌های آن روی هم قرار نمی‌گیرند و جدا از یکدیگر هستند. برگ‌ها درا این کاهو حالت شکنندگی چندانی ندارند و لبه‌های آن‌ها دندانه‌دار می‌باشد. این قسم کاهو در ایران طرفداران چندانی ندارد و به آن کاهوی برگ نرم هم گفته می‌‌شود. رنگ برگ‌ها در آن ممکن است سبز روشن و یا قرمز باشد. بعضی از انواع این کاهو مخصوص کشت در گلدان در زمستان است.

 

آب و هوای مناسب
کاهو یک سبزی فصل خنک است. در کلیه مناطقی که متوسط دمای ماهیانه بین ۱۲ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد است بخوبی پرورش می‌یابد. کاهو به دمای زیاد بسیار حساس می‌باشد. کاهو به دمای زیاد بسیار حساس می‌باشد. وقتی که دما بالا باشد برگ‌های آن شروع به نوک سوختگی می‌کند. در دمای ۳۰ درجه سانتی‌گراد بذر وارد دوره خواب می‌شوند و جوانه نمی‌زنند. کاهو جزء سبزی‌هایی است که در تمام طول سال به شرط دارا بودن آب و هوای مناسب قابل کشت است. کاشت تا برداشت کاهو حدود ۱۵۰ روز طول می‌کشد. در موقع کاشت کاهو دو عامل را باید در نظر گرفت، یکی دما و دیگری طول مدت روز. در مناطقی که زمستان ملایم دارند(مانند خوزستان) بذر را در پاییز می‌کارند، ولی در نقاط سردسیر(مانند مشهد، تبریز، اصفهان) بایستی در اول بهار اقدام به کشت نمود. چنانچه برداشت کاهو با هوای گرم مصادف شود، قبل از رشد کافی، شاخه گل‌دهنده ظاهر شده، بوته کاهو به بذر می‌نشیند. در این موقع برگ‌ها طعم تلخ و زننده پیدا کرده، غیر قابل استفاده می‌شوند. بهترین مناطق برای کشت کاهو نواحی سردسیر و مرطوب می‌‌باشد. در کشت‌های زمستانه خوزستان در اثر بارندگی‌های پی در پی کاهوی پیچی تولید می‌شود که برگ‌های آن از لطافت و تردی بی‌نظیری برخوردار است.

 

خاک مناسب
کاهو در انواع مختلف خاک‌ها قابل پروش است؛ از خاک‌های “رسی لومی” و “شنی لومی” گرفته تا خاک‌هایی که درصد هوموس، “پیت” و “ماک” آن‌ها زیاد است. کاهو بهترین نتیجه و بالاترین کیفیت را در خاک‌های شنی لومی و سیلتی لومی خواهد داشت، به شرط آنکه از نظر مواد آلی کاملاً غنی باشند. اگر ترجیح می‌دهیم که محصول زودرس داشته باشیم، خاک‌های شنی لومی بر سایر خاک‌ها ارجحیت دارد، چون زودتر گرم می‌شود. اگر زودرسی مسئله‌ای به وجود نمی‌آورد، در این صورت بهتر است از خاک‌های سیلتی لومی استفاده شود.

کاهو در خاک‌هایی که اسیدی هستند، خوب رشد نمی‌کند. ناگفته نماند که در خاک‌هایی که pH خنثی دارند، نیز محصول خوبی نخواهند داشت. چون در این نوع pH بعضی عناصر چون آهن و منگنز خوب جذب نمی‌شوند. آزمایش‌های مختلف نشان داده است که وقتی pH خاک از ۵/۵ به ۵/۶ می‌رسد، میزان محصول کاهو به نحو چشمگیری افزایش می‌یابد. اضافه کردن آهک به خاک‌های اسیدی و آلی(pH کمتر از ۲/۵) ضروری به نظر می‌رسد. کاهو در خاک‌هایی که طبیعتاً کمی قلیایی هستند، محصول خوبی نمی‌دهد. pH مناسب برای کاهو بین ۸/۵ تا ۶/۶ می‌باشد.

زمین کاهو باید از زهکش خوبی برخوردار باشد، در عین حال که رطوبت را هم حفظ کند. خاک باید عمیق، غنی از مواد آلی و به قول معروف پر قوت باشد. سطح خاک باید کاملاً صاف و نرم و عاری از علف‌های هرز، کاه و کلش و باقیمانده گیاهان باشد تا بذرهای ریز کاهو بخوبی جوانه بزنند و همچنین ریشه‌های کاهو براحتی رشد نمایند. در این مورد از مصرف کود حیوانی تازه در خزانه و در زمین اصلی باید خودداری کرد.

کود
چون ریشه‌های کاهو سطحی هستند، بنابراین زمین باید از نظر مواد غذایی غنی باشد. کود حیوانی لازم به نوع زمین و میزان کود داده شده در کشت‌های قبلی بستگی دارد. در هر صورت این میزان بین ۲۵ تا ۴۰ تن در هکتار توصیه می‌شود. چنانچه از نظر مالی مشکلی نداریم، این مقدار تا ۷۵ تن در هکتار قابل افزایش است. کود حیوانی یکی دو ماه قبل از زمان کاشت به زمین اضافه می‌گردد و به وسیله دیسک به زیر خاک برده می‌شود. برای صرفه‌جویی در مصرف کودهای حیوانی می‌توان با کشت کودهای سبز، از قبیل یونجه، شبدر، سوژا و انواع لوبیا به مقدار زیادی مواد آلی و هوموس خاک را تأمین نمود.

کودهای شیمیایی در بالا بردن میزان کمیت و کیفیت محصول نقش عمده‌ای دارند. کاهو غیر از کودهای ازته که به میزان حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار به زمین داده می‌شود، به فسفر و پتاسیم هم احتیاج دارد که آن را باید قبل از کشت به زمین بدهیم. حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار کود فسفره و ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاسه مناسب است.

در زمین‌های فقیر باید مقداری بیشتری کود به زمین داده شود. کودهای فسفره و پتاسه را قبل از کشت به زمین می‌دهند، سپس زمین به فارو تبدیل می‌شود. بهتر است که ۲۰ تا ۳۰ درصد کود ازته قبل از کشت همراه سایر کودها به زمین داده شود. در این حالت بقیه کود ازته به صورت سرک در دو یا سه نوبت به زمین اضافه می‌گردد. کود سرک یا به وسیله کودپاش و تراکتور زیر خاک می‌شود و یا در جوی‌های آبیاری پخش می‌گردد و بلافاصله آبیاری انجام می‌شود. هنگام مصرف کودهای ازته، می‌توان از کودهای نیتراته، اوره و سولفات آمونیوم استفاده کرد. در خاک‌های شنی باید کود ازته بیشتری به زمین داده شود. مقدار ازت خالص مورد نیاز بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار است؛ که گاهی این میزان به ۲۵۰ کیلوگرم هم می‌رسد.

کاشت نشا کاهو
معمولاً کاهو را خزانه‌گیری می‌کنند. برای خزانه‌گیری یک هکتار؛ حدود یک کیلوگرم بذر کافی است. این مقدار بذر در ۸۰ تا ۱۰۰ متر مربع زمین خزانه کاشته می‌شود. باید دقت کرد که بذور به طور یکنواخت پخش گردند و در هر متر مربع حدود ۱۰ گرم بذر کاشته شود. در غیر این صورت تراکم بیش از حد نه تنها باعث ضعیف شدن گیاهان می‌گردد، بلکه سبب بالا رفتن میزان مرگ گیاهچه هم می‌شود. وقتی بوته‌ها ۳ تا ۴ برگه شدند به محل اصلی منتقل خواهند شد. از هنگام کشت بذر در خزانه‌ تا موقع انتقال حدود ۶ تا ۸ هفته طول می‌کشد. خزانه ممکن است قسمتی از همان زمین در هوای آزاد باشد. در این صورت؛ چنانچه لازم بود می‌توان از سایه‌بان برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید و از پلاستیک برای محافظت از سرما در شب‌های سرد استفاده نمود. اگر هوا اجازه ندهد، می‌توان در شاسی به خزانه‌گیری اقدام کرد. مقاوم کردن نشا کاهو ضروری است و این کار یک هفته قبل از انتقال صورت می‌گیرد. موقع خزانه‌گیری در هوای آزاد وقتی است که خطر یخبندان رفع شده باشد. در نقاط سردسیر، معمولاً از اوایل فروردین یا کمی زودتر اقدام به خزانه‌گیری می‌کنند. وقتی که نشاها آماده شدند، آن‌ها را به زمین اصلی منتقل می‌کنند. در این موقع زمین اصلی به فارو تبدیل گشته و زمین آماده نشاکاری می‌باشد. عرض پشته‌ها بین ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر مناسب است. فاصله بوته‌ها روی ردیف کشت ۳۵ تا ۴۵ سانتی‌متر(عرض پشته) در نظر گرفته می‌شود. در این صورت در یک هکتار کاهو حدود ۷۰.۰۰۰ بوته خواهیم داشت. انتقال نشا موقعی صورت می‌گیرد که هوا خنک باشد و این کار را معمولاً بعد از ظهرها انجام می‌دهند. چنانچه هوا ابری باشد، بسیار مناسب است. می‌توانیم با ماشین نشاکار به کشت اقدام کرد، که در این صورت بهتر است از محلول شروع‌کننده استفاده شود.

همچنین می‌توانیم مستقیماً به کشت بذر اقدام کنیم. در این صورت ۲ تا ۵/۲ کیلوگرم بذر احتیاج می‌باشد. اگر چنین تصمیمی داریم، باید زمانی آن را به انجام رسانیم، که خطر یخبندان در پیش نباشد. بذرکاری ممکن است با بذرکار مکانیکی انجام شود. در این صورت از بذرکار یک تا شش ردیفه استفاده می‌شود. بعد از سبز شدن بذر باید بوته‌ها را به فاصله‌های توصیه شده تنک کرد.

اخیراً نوارهای حاوی بذر به بازار عرضه شده است که بذر در فواصل مناسب در داخل نوار قابل حل قرار گرفته، پس از قرار گرفتن نوار در زیر خاک به وسیله تراکتور، بذور در فواصل مشخص جوانه می‌زنند. برای رسیدن و موفق شدن به کشت کاهو انتخاب رقم مناسب با آب و هوای منطقه و کشت در موقع مناسب ضرورت دارد. منبع :glassy-garden.com